Tłumaczenie instrukcji obsługi zgodnie z normami Unii Europejskiej i wymaganiami dyrektywy maszynowej to proces wymagający nie tylko doskonałej znajomości języka, ale przede wszystkim specjalistycznych kompetencji technicznych i prawnych. Nawet drobne błędy mogą prowadzić do poważnych zagrożeń dla bezpieczeństwa użytkowników oraz rodzić konsekwencje prawne dla producenta lub importera.

W niniejszym artykule omówimy szczegółowo wymagania stawiane przez prawo unijne w zakresie tłumaczeń instrukcji obsługi, zwracając uwagę na normy, standardy techniczne oraz praktyczne aspekty tłumaczenia tego rodzaju dokumentów. Przyjrzymy się również ryzykom związanym z błędnym tłumaczeniem, wskazówkom dotyczącym wyboru tłumacza oraz najnowszym trendom i zmianom prawnym dotyczącym tej tematyki.

Wstęp

Wprowadzanie produktów na rynek Unii Europejskiej wiąże się z szeregiem obowiązków natury prawnej, technicznej i językowej. Jednym z kluczowych aspektów dopuszczenia maszyny lub urządzenia do obrotu jest dostarczenie odpowiednio przetłumaczonej instrukcji obsługi. Wymóg ten wynika wprost z dyrektywy 2006/42/WE, znanej jako „dyrektywa maszynowa”. Głównym celem dyrektywy jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników i eliminacja barier językowych, które mogłyby wpłynąć na prawidłowe korzystanie z maszyny. Tłumaczenie instrukcji nie jest tylko formalnością – stanowi kluczowy element odpowiedzialności producenta i importera.

Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE i jej znaczenie

Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE stanowi podstawowy akt prawny regulujący bezpieczeństwo maszyn w Unii Europejskiej. Jej celem jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników oraz harmonizacja przepisów dotyczących wprowadzania maszyn do obrotu we wszystkich krajach członkowskich. Dyrektywa określa m.in. wymagania dotyczące konstrukcji, oceny zgodności oraz dokumentacji technicznej, w tym instrukcji obsługi.

Zgodnie z art. 1 ust. 7 dyrektywy, każda maszyna musi być opatrzona instrukcją obsługi przetłumaczoną na język państwa członkowskiego, w którym maszyna jest wprowadzana do obrotu lub użytkowania. Oryginalna instrukcja w języku producenta może być dołączona, ale kluczowa jest wersja tłumaczona, która staje się podstawowym dokumentem odniesienia dla użytkownika.

Obowiązki producenta i importera

Producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel ma obowiązek zapewnienia, że instrukcja jest zgodna z wymaganiami dyrektywy. Oznacza to nie tylko jej przetłumaczenie, ale także dostosowanie treści do realiów danego kraju, uwzględniając lokalne przepisy, zwyczaje techniczne oraz specyfikę języka. Błędne lub nieprecyzyjne tłumaczenie może prowadzić do poważnych konsekwencji, łącznie z odpowiedzialnością cywilną i karną za wypadki wynikające z nieprawidłowego użytkowania maszyny.

Importerzy maszyn spoza UE również ponoszą odpowiedzialność za zgodność dokumentacji z przepisami. Muszą zapewnić, że instrukcja została przetłumaczona przez kompetentnego specjalistę i że zawiera wszystkie wymagane informacje. Dyrektywa nie dopuszcza tu uproszczeń czy skrótów – każdy element instrukcji musi być przejrzysty, zrozumiały i odpowiadać oryginałowi.

Normy techniczne dotyczące tłumaczenia instrukcji

Dyrektywa 2006/42/WE wskazuje ogólne wymagania, ale szczegółowe wytyczne dotyczące redakcji instrukcji obsługi znajdują się w normach europejskich, takich jak EN ISO 12100 i EN ISO 20607. Normy te określają, jakie informacje powinna zawierać instrukcja, jak powinny być one uporządkowane oraz jakie standardy językowe i graficzne powinny być zastosowane.

EN ISO 20607, która weszła w życie w 2019 roku, skupia się właśnie na przygotowaniu instrukcji obsługi dla maszyn. Zawiera m.in. wymagania dotyczące przejrzystości językowej, struktury tekstu, terminologii technicznej oraz graficznych elementów wspomagających (schematy, rysunki, piktogramy). Wszystkie te elementy muszą być odpowiednio zlokalizowane językowo, co oznacza, że nie wystarczy samo tłumaczenie słowne – konieczne jest zrozumienie kontekstu technicznego i użytkowego.

Ryzyka wynikające z błędnego tłumaczenia

Tłumaczenie instrukcji obsługi niesie za sobą odpowiedzialność nie tylko formalną, ale także praktyczną i prawną. Błędne tłumaczenie może prowadzić do niewłaściwego użytkowania maszyny, a w konsekwencji do wypadków, uszkodzeń sprzętu lub nawet zagrożenia zdrowia i życia ludzi. W takich przypadkach odpowiedzialność może ponosić zarówno producent, jak i tłumacz, szczególnie jeśli błędy wynikają z rażących zaniedbań.

Jednym z najczęstszych problemów jest niewłaściwe użycie terminologii technicznej. W języku technicznym nawet drobna zmiana znaczenia może prowadzić do poważnych nieporozumień. Przykładowo, tłumaczenie terminu „fail-safe” jako „zabezpieczenie przed awarią” zamiast „działanie bezpieczne w razie awarii” może wprowadzić operatora w błąd.

Ryzyko zwiększa się dodatkowo, gdy tłumaczenie wykonywane jest bez konsultacji z inżynierem, konstruktorem lub osobą znającą specyfikację maszyny. W praktyce zdarza się, że tłumacze nie mają dostępu do kontekstu technicznego lub bazują jedynie na samym tekście, co może prowadzić do licznych nieścisłości.

Błędy w tłumaczeniu mogą też skutkować utratą certyfikacji CE, koniecznością wycofania produktu z rynku lub sankcjami finansowymi ze strony organów nadzoru. W niektórych przypadkach producenci byli zmuszeni do wydania sprostowań, aktualizacji instrukcji i ponownego ich wydruku, co generuje znaczne koszty.

Wybór tłumacza technicznego – postaw na doświadczenie

Dobór odpowiedniego tłumacza technicznego to kluczowy element w zapewnieniu wysokiej jakości przekładu instrukcji obsługi. Tłumacz powinien nie tylko biegle znać języki, ale przede wszystkim dysponować specjalistyczną wiedzą z zakresu budowy maszyn, technologii produkcji oraz fachową znajomością terminologii technicznej. Coraz częściej wymaga się także ukończenia kursów lub studiów podyplomowych z tłumaczeń technicznych.

Nasze biuro tłumaczeń od prawie 20 lat specjalizuje się w tłumaczeniach technicznych, w tym instrukcji obsługi maszyn i urządzeń zgodnych z wymaganiami Unii Europejskiej. Współpraca z nami to gwarancja precyzji, terminowości i zgodności z obowiązującymi normami. Stosujemy system podwójnej weryfikacji (proofreading i korekta techniczna), współpracujemy z konsultantami branżowymi, a nasze procesy są zgodne z normą ISO 17100.

Zapraszamy do kontaktu – chętnie przygotujemy bezpłatną i niezobowiązującą wycenę tłumaczenia.

Bibliografia

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn i zmieniająca dyrektywę 95/16/WE (przekształcenie).
2. EN ISO 12100:2010 – Bezpieczeństwo maszyn – Ogólne zasady projektowania – Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka.
3. EN ISO 20607:2019 – Bezpieczeństwo maszyn – Instrukcja obsługi – Wymagania ogólne.
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1228).
5. Kompendium dobrych praktyk w zakresie tłumaczeń technicznych, European Forum of Technical Communication (tekom Europe).
6. ISO 17100:2015 – Usługi tłumaczeniowe – Wymagania dotyczące usługi tłumaczeniowej.