W tym artykule dowiesz się:
Rodzimy, ale nie rdzenny
Choć arabski to język urzędowy w 22 krajach świata, jego klasycznej literackiej formy nie znają wszyscy Arabowie. W życiu codziennym uczą się języka powtarzanego w danej społeczności od pokoleń, a MSA (Modern Standard Arabic – ang. współczesny arabski standardowy) zapominają w kilka lat po opuszczeniu szkolnych murów. Niektórzy świadomie odrzucają w mowie klasyczny język arabski, traktując go jako sztuczny twór. Arabski skodyfikowano w VIII wieku, by zjednoczyć wszystkich wyznawców islamu – przed nim w różnych regionach świata arabskiego obowiązywały rodzime mowy.Współczesny arabski uliczny
Jak niemal wszędzie indziej na świecie, rozrywkę w postaci czytania klasycznej literatury wyparła telewizja. W krajach Bliskiego Wschodu przyniosła ze sobą egipskie komedie. Tak popularne, że mieszkańcy dwóch krańców świata arabskiego mogą się porozumieć przy pomocy filmowych zwrotów, nierzadko wybuchając przy tym śmiechem. Tak jak Polaka śmieszy czeski, tak dla Araba egipski to język komedii – często jedyny, w którym Marokańczyk dogada się z Syryjczykiem. MSA natomiast to język sfer wyższych: profesorów, dziennikarzy, polityków, pisarzy.Z naukowego punktu widzenia, podziały języka arabskiego występują dwa:
- podział systemowy – na język beduinów i język grup osiadłych,
- podział geograficzny – na dialekty wschodnie i zachodnie, wyróżnione przez granicę między Libią i Egiptem. Podstawowa różnica tkwi w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej. Odpowiednio dla wschodnich: aktub i naktub i zachodnich: naktub i naktubu. Ponadto w dialekcie egipskim literę giim (ج) wymawia się jako „g” – w pozostałych dialektach jako „dż”. Stąd różnica między „galabiją” a „dżalabiją” i wieloma innymi.
Niepodatne na zmiany dialekty beduińskie
W większości beduińskich namiotów zatrzymał się czas. Ludzie pustyni niechętnie się asymilują, stąd ich życie codzienne nie różni się od tego, jakie prowadzili przodkowie – również w kwestii językowej. Dialekty beduińskie wypełnia słownictwo archaiczne, tak różne od dynamicznego języka Arabów osiadłych. To mowy, których niezwykle trudno się nauczyć. Beduini nie są skorzy do przyjmowania w długą gościnę ludzi „z zewnątrz”, a ze względu na warunki funkcjonowania, podręczników też nie wydają. Ewenement na tyle beduińskich dialektów stanowi język położonej w Izraelu wioski, o której pisał Marcin Gutowski w reportażowej książce „Święta Ziemia. Opowieści z Izraela i Palestyny”. Osadę zamieszkują beduini, posługujący się mieszanką języka rdzennego i migowego. Wszystko z powodu genetycznego schorzenia – duży odsetek stanowią tam ludzie głuchoniemi.Język telewizji językiem ludu
Arabowie z ośrodków miejskich nie rozumieją beduińskich dialektów, za to od Maroka po Iran oglądają egipskie filmy. Ze srebrnego ekranu do sytuacji codziennych przenoszą zwroty słyszane w masri – najpopularniejszym dialekcie arabskiego, który tym samym cieszy się największym powodzeniem wśród uczniów języka. Podczas gdy pozostałe dialekty rzadko się zapisuje, w masri powstają książki oraz sztuki teatralne, zwane masrahiyya. Dialekt nie wkracza jednak w sferę „poważnych” gałęzi medialnych. Wiadomości czy programy publicystyczne nadawane są wciąż w języku literackim. W obrębie egipskiego, najczęściej mówi się o dialekcie kairskim, a niekiedy tego pojęcia używa się synonimicznie z „masri”.W kranie Lewantu…
…króluje shami, zwany także dialektem wschodnim. Shami posługują się Syryjczycy, Palestyńczycy, Jordańczycy i Libańczycy, a dialekt dodatkowo różnicuje się wewnętrznie między bejruckim, damasceńskim, palestyńskim oraz ashrafem, językiem chrześcijańskich maronitów. Mówi się, że to odmiana syryjska ma najwięcej klasy i elegancji jako ta podobna do języka koranicznego – najwięcej można również znaleźć materiałów do nauki tejże, choć spośród wyżej wymienionych to dialekt jordański jest najszerzej rozumiany.Jak mówi Półwysep Arabski?
W khaliji. To dialekt używany w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Kuwejcie, Katarze, Bahrajnie, częściowo w Omanie oraz na wschodnim wybrzeżu Arabii Saudyjskiej. Niewielu uczy się tej odmiany języka ze względu na hermetyczność państw półwyspu o wysokim rygorze społecznym. W zachodniej części Arabii Saudyjskiej mówi się w hijazi.Języki Północnej Afryki
W zakresie kultury i tradycji państwa północnoafrykańskie podlegają mocnym wpływom kontynentu. Magrhebski dialekt darija oparty jest na językach berberyjskich, z dużymi naleciałościami z francuskiego.Bogactwo mówionego arabskiego nie kończy się na powyższych dialektach. Mauretańscy Arabowie mówią w hasaniji, cypryjscy maronici w dialekcie cypryjskim, Irakijczycy w irackim a Jemeńczycy w jemeńskim. To tylko jedna z kilkuset różnic między przedstawicielami ludności arabskiej, która potwierdza, że „książki nie należy oceniać po okładce”.
*Dyglosja – zjawisko występujące w momencie, gdy język pisany różni się od języka mówionego w takim stopniu, że mogą być uznane za odrębne języki lub dialekty.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować: