Jak stoi w Biblii, na początku było Słowo, choć nie o słowo przez „S” chodzi. Słowo mówione, następnie pismo obrazkowe, w końcu wyrazowo-sylabowe pismo klinowe, ryte na glinianych, kamiennych, a nawet metalowych czy wykonanych z kości słoniowej tabliczkach. We wczesnej fazie rozwoju tegoż pisma, znaki tworzono od strony prawej do lewej (ang. right-to-left, RTL), jako że większość spośród piszących była praworęczna. Prawa ręka, jako ta silniejsza, uderzała młotkiem w trzymane w lewej dłuto. Warto spróbować, chociażby „w powietrzu” i bez rekwizytów. Prawda, że tworzenie tekstu, zaczynając od prawej strony, odbywa się bardziej naturalnie? Wraz z wynalezieniem i rozpowszechnieniem papieru jako idealnego podłoża do pisania, zyskał na popularności sposób LTR (analogicznie ang. left-to-right, od lewej do prawej). RTL na papierze wiąże się bowiem z tworzeniem smug. To jednak tylko hipoteza logiczna, motywy przyjęcia określonych sposobów pisania nie są naukowo udowodnione.
Źródło: Wikipedia
W tym artykule dowiesz się:
Kto pisze od prawej do lewej?
Co ciekawe, pismo klinowe w późniejszej fazie rozwoju zapisywano niekiedy od lewej do prawej. A religijne teksty w grece i łacinie, jak również w alfabecie proto-kananejskim, obierały obydwa kierunki. Litery układały się po śladzie „połamanego” węża. Najpierw od lewej do prawej, następnie od prawej do lewej, linijka po linijce – podczas gdy codzienną grekę i łacinę zapisywano w sposób LTR, a wywodzące się z proto-kananejskiego arabski i hebrajski – RTL. To hipoteza, wedle której od tekstu dwukierunkowego wywodzą się te dwa sposoby zapisu. Języki europejskie to oczywiście „następcy” greki i łaciny, pisane w sposób LTR. Natomiast do współczesnych alfabetów RTL należą:- arabski (to najbardziej rozpowszechniony język o tym sposobie zapisu),
- hebrajski,
- syriacki,
- samarytański (bardzo zbliżony do hebrajskiego),
- mandejski (bardzo zbliżony do syriackiego),
- Thaana (stosowany w języku Dhivehi, używanym na Malediwach),
- Mende kikakui (zapisuje się nim język Mende, którym mówi się w Sierra Leone),
- skrypt N’ko (zapisywane są w nim niektóre języki zachodnioafrykańskie),
- adlam (opracowany w 1980 do zapisu niektórych języków zachodnio- i środkowoafrykańskich).
Alfabet, nie język
W tym miejscu należy oddzielić słowo pisane od mówionego. Kategorią RTL, LTR czy tekstu dwukierunkowego określa się sam alfabet. Dlaczego to istotne, widać na przykładzie języka azerskiego, który w historii zapisywany był trzema głównymi systemami: cyrylicą, alfabetem łacińskim i arabskim. Tym ostatnim od prawej do lewej. Właściwie do dziś używa się ich naprzemiennie. Cyrylicą zapisuje się komunikat kierowany do starszego pokolenia, które wychowało się w Azerbejdżanie należącym do ZSRR, łacińskim alfabetem natomiast – do młodzieży. Azerskim po arabsku zazwyczaj posługują się Azerowie zamieszkujący Irak. Podsumowując: by dotrzeć do ogółu ludności pochodzenia azerskiego, warto zastosować wszystkie.Od prawej do lewej w Azji Zachodniej i Wschodniej
Kierunek pisma, podobnie jak sam język, może być mocno związany z wiarą. Rabin Menachem Mendel wiąże sposób zapisu hebrajskiego z żydowską regułą zaczynania wszystkiego od prawej strony: ubierania najpierw prawego buta, mycia w pierwszej kolejności prawej ręki. Pisząc pierwszą literę jak najbliżej prawej krawędzi kartki papieru, szukamy kolejnego, mieszczącego się w linii miejsca po prawej stronie. Tak kształtuje się kierunek pisma. Czy nie należałoby jednak i drugiej litery umieścić jak najbliżej prawicy, przykładowo pod pierwszą? To tradycyjny sposób zapisywania języków azjatyckich: chińskiego, japońskiego, koreańskiego, dziś rzadziej stosowany. Zapis od góry do dołu, od prawej do lewej, określa się w języku japońskim mianem „tategaki”. Obecnie spotyka się go głównie w gazetach, niekiedy w książkach i komiksach, a poziomy, również od prawej do lewej, sporadycznie. Moda na japoński w wydaniu LTR przyszła, jakżeby inaczej, z Amerykanami, po II wojnie światowej.Odpowiedź na tytułowe „dlaczego?” nie jest jednoznaczna. Czy wpływ na rozpowszechnienie się na danym obszarze geograficznym konkretnego sposobu pisania miała wygoda, moda, a może jedno i drugie? A może główny popularyzator starej greki spieszył się przed deadline’em i chcąc skrócić czas pisania, niemal nie odrywał ręki od papieru? My, współcześni, możemy wybrać wyjaśnienie, które w największym stopniu pokrywa się z naszym tokiem rozumowania.