Język młodzieżowy od zawsze był fascynującym fenomenem socjolingwistycznym, stanowiącym żywy i dynamiczny obraz zmieniającej się rzeczywistości społecznej, kulturowej i technologicznej. To właśnie młodzież jako grupa społeczna generuje nowe formy komunikacji, które często zaskakują dorosłych swoją kreatywnością, swobodą i nowatorskim podejściem do słownictwa. Język młodzieżowy to nie tylko zestaw specyficznych wyrazów i zwrotów, ale także manifestacja tożsamości, przynależności i sposobu postrzegania świata.

W Polsce od 2016 roku organizowany jest konkurs „Młodzieżowe Słowo Roku” – inicjatywa, która pozwala na monitorowanie, analizę i promocję języka młodzieżowego w jego najswobodniejszej formie. Plebiscyt ten cieszy się rosnącym zainteresowaniem, zarówno wśród młodzieży, jak i mediów, a także specjalistów zajmujących się językiem polskim. Wyróżnianie Młodzieżowego Słowa Roku pomaga zrozumieć zmiany zachodzące w sposobie komunikacji młodych ludzi, ich wartości, obawy oraz inspiracje.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej historii i istocie konkursu, a także dokonamy przeglądu słów, które zdobyły tytuł w poprzednich edycjach. Na końcu zaproponujemy zestaw potencjalnych kandydatów na Młodzieżowe Słowo Roku 2025 wraz z uzasadnieniami, opierając się na obserwacji trendów społecznych, mediów społecznościowych i kultury popularnej.

Historia plebiscytu Młodzieżowe Słowo Roku

Za organizację konkursu „Młodzieżowe Słowo Roku” odpowiada jedno z najbardziej renomowanych wydawnictw w Polsce – Wydawnictwo Naukowe PWN. PWN od ponad 70 lat jest ważnym ośrodkiem promującym język polski, naukę i kulturę. Jego misją jest popularyzowanie wiedzy oraz wspieranie rozwoju polszczyzny w różnych aspektach.

Młodzieżowy język bywa często marginalizowany, a jego użytkownicy oskarżani o „zniszczenie polszczyzny”. PWN stara się przełamać takie stereotypy, podkreślając, że język młodzieżowy jest naturalnym elementem rozwoju języka jako całości. Dlatego konkurs nie tylko pokazuje nowe słowa, ale także edukuje na temat procesów zachodzących w mowie młodych ludzi, ich kreatywności oraz zróżnicowania językowego Polski.

Początki konkursu

Pierwsza edycja konkursu „Młodzieżowe Słowo Roku” odbyła się w 2016 roku. Idea zrodziła się z potrzeby monitorowania zmian językowych zachodzących wśród młodych ludzi oraz zachęcenia ich do refleksji nad tym, jak język ewoluuje. Inicjatywa szybko zyskała popularność, zarówno wśród młodzieży, jak i mediów, które chętnie relacjonowały wyniki.

Cele i zasady konkursu

Konkurs jest skierowany do młodzieży w wieku szkolnym oraz wszystkich osób zainteresowanych językiem młodzieżowym. Uczestnicy mogą zgłaszać swoje propozycje słów lub wyrażeń, które zdaniem młodych ludzi najlepiej opisują aktualne zjawiska społeczne, kulturowe lub modę językową.

Jury, złożone z językoznawców, redaktorów PWN oraz przedstawicieli młodzieży, wybiera spośród zgłoszonych propozycji nominowane słowa, a następnie ogłasza zwycięzcę. Od kilku lat głosowanie odbywa się także z udziałem internautów, co podkreśla demokratyczny charakter konkursu.

Rozwój i popularność

Z roku na rok konkurs stawał się coraz bardziej rozpoznawalny i komentowany w mediach społecznościowych, telewizji oraz prasie. Stał się okazją do dyskusji o roli młodzieżowego języka i jego wpływie na polszczyznę.

Wraz z rozwojem mediów społecznościowych zmieniały się też tematy i zakres językowy zgłaszanych słów – od prostych wyrażeń codziennych po słowa odnoszące się do nowych technologii, kultury internetowej, czy też wydarzeń społeczno-politycznych.

Przegląd zwycięskich słów z poprzednich lat

Poniżej przedstawiamy listę słów, które zdobyły tytuł Młodzieżowego Słowa Roku w poszczególnych edycjach wraz z krótkim opisem ich znaczenia i kontekstu kulturowego.

Analiza trendów na podstawie zwycięskich słów

Zwycięskie słowa Młodzieżowego Słowa Roku doskonale odzwierciedlają ducha konkretnej epoki młodzieżowej, pokazując zmieniający się styl życia, wartości, a także sposób komunikacji młodych ludzi.

• Lata 2016–2018 to okres, w którym dominowały wyrazy wyrażające emocje, opinię lub ocenę czegoś jako modnego, pozytywnego lub nietuzinkowego. Przykładem są takie słowa jak „sztos” (2016) – oznaczające coś imponującego i świetnego, czy „dzban” (2018) – wyraz krytyki wobec osób nierozsądnych, używany z humorem. Te słowa pokazują, że młodzież intensywnie eksperymentowała ze słowami wyrażającymi swoje reakcje i oceny świata.

• Lata 2019–2021 charakteryzują się wzrostem znaczenia wyrażeń opisujących cechy charakteru i postawy życiowe, a także relacje społeczne. Przykładem jest „alternatywka” (2019), wskazująca na subkulturową tożsamość, czy „kanapowiec” (2021) – określenie osoby ceniącej bierny styl życia. W tym okresie pojawiło się również słowo „śpiulkolot” (2021), czyli osoba dużo śpiąca, co może odzwierciedlać pewne społeczne nastroje. Te słowa ilustrują, jak młodzież zaczęła komunikować własne doświadczenia i postawy poprzez specyficzne określenia.

• Lata 2022–2024 przyniosły silny wpływ kultury internetowej, globalizacji i mediów społecznościowych, co znalazło odzwierciedlenie w zwycięskich słowach. Przykładem jest „essa” (2022) – powitanie oparte na internetowym slangu, „rel” (2023) – skrót od „respect”, oraz „sigma” (2024) – wyrażenie opisujące pewność siebie i indywidualizm, zaczerpnięte z globalnego slangu młodzieżowego. W tym czasie słowa zaczęły silniej łączyć się z internetową popkulturą, memami, a także zjawiskami charakterystycznymi dla komunikacji online.

Te przykłady ilustrują, jak język młodzieżowy jest nie tylko nośnikiem komunikacji, ale też zwierciadłem kultury młodzieżowej.

Potencjalni kandydaci na Młodzieżowe Słowo Roku 2025

Przygotowując listę kandydatów na Młodzieżowe Słowo Roku 2025, opieramy się na aktualnych trendach językowych obserwowanych w mediach społecznościowych (TikTok, Instagram, YouTube), wśród środowisk szkolnych oraz w popkulturze. Poniżej prezentujemy wybrane propozycje wraz z ich uzasadnieniem.

1. Ghosting

Znaczenie: Praktyka nagłego zerwania kontaktu z kimś, bez wyjaśnienia przyczyn – szczególnie w relacjach międzyludzkich lub randkowych.

Uzasadnienie: Choć termin pochodzi z języka angielskiego, jest powszechnie używany przez młodzież w Polsce, zwłaszcza w kontekście relacji na portalach randkowych i komunikatorach. Zjawisko to jest istotne społecznie, zwracając uwagę na zmieniające się normy komunikacyjne i emocjonalne wśród młodych ludzi.

2. Glitchować

Znaczenie: Od czasownika „glitch” – oznacza „psuć się”, „zacinać” (np. w grach komputerowych lub technologii). Może też być używane metaforycznie dla opisania sytuacji, w której ktoś zachowuje się dziwnie lub nieadekwatnie.

Uzasadnienie: Termin wywodzi się z kultury gier komputerowych i internetu, które są niezwykle popularne wśród młodzieży. Wzrastająca rola technologii w codziennym życiu powoduje, że takie określenia coraz bardziej wnikają do codziennej mowy.

3. Chillować

Znaczenie: Odpoczywać, relaksować się, spędzać czas na luzie.

Uzasadnienie: Słowo używane od kilku lat, ale stale zyskuje na popularności i może zostać symbolem stylu życia młodych ludzi, szczególnie w dobie pandemii i rosnącej świadomości potrzeby dbania o zdrowie psychiczne.

4. Wypas

Znaczenie: Coś bardzo dobrego, wyjątkowego, na wysokim poziomie.

Uzasadnienie: Młodzież często używa tego słowa jako pozytywnej oceny, szczególnie w kontekście jedzenia, muzyki czy wydarzeń. „Wypas” łączy w sobie humor i swobodę językową.

5. Spamować

Znaczenie: Powtarzać wielokrotnie tę samą wiadomość lub zachowanie; zalewać kogoś nadmiarem informacji.

Uzasadnienie: Popularność mediów społecznościowych i komunikatorów spowodowała, że pojęcie spamowania stało się codziennością. Młodzież często używa tego terminu w kontekście internetowym i nie tylko.

6. Simpić

Znaczenie: Nadmiernie adorować lub być nadmiernie uległym wobec kogoś (zazwyczaj w kontekście romantycznym lub internetowym).

Uzasadnienie: Pochodzenie z anglojęzycznego „simp”, które zyskało popularność na TikToku i innych platformach. Młodzież adaptuje ten termin do polskich warunków, co świadczy o globalnym wpływie mediów na język.

7. Vibe

Znaczenie: Atmosfera, klimat, ogólne odczucie towarzyszące sytuacji lub miejscu.

Uzasadnienie: „Vibe” jest wyrazem coraz częściej używanym w Polsce pod wpływem języka angielskiego, szczególnie w kulturze młodzieżowej związanej z muzyką, modą czy spotkaniami towarzyskimi.

8. Suszyć

Znaczenie: W kontekście języka młodzieżowego „suszyć kogoś” oznacza podejrzewać, że ktoś coś ukrywa, lub zachowuje się podejrzanie.

Uzasadnienie: Słowo to zyskało popularność dzięki mediom społecznościowym, gdzie młodzi ludzie często „suszą” (podważają) autentyczność informacji lub działań innych osób.

9. Lowkey / Highkey

Znaczenie: Lowkey – coś, co jest subtelne, nieoficjalne, niejawne; highkey – coś oczywistego, wyraźnego, mocno zaznaczonego.

Uzasadnienie: Oba terminy są zapożyczeniami z języka angielskiego, które młodzież często wykorzystuje do wyrażania stopnia zaangażowania lub ukrywania czegoś. Ich popularność wzrosła dzięki TikTokowi i memom internetowym.

10. Poggers

Znaczenie: Określenie oznaczające ekscytację, entuzjazm, coś wyjątkowo pozytywnego.

Uzasadnienie: Termin wywodzi się ze świata streamingu i gier komputerowych, szczególnie z platformy Twitch. Coraz częściej jest używany także poza tym kontekstem jako młodzieżowy wyraz zachwytu.

Podsumowanie

Konkurs „Młodzieżowe Słowo Roku” to nie tylko okazja do zabawy i tworzenia językowych hitów, ale przede wszystkim ważny instrument monitorowania ewolucji polszczyzny i zjawisk społeczno-kulturowych wśród młodych ludzi. W obliczu dynamicznych zmian technologicznych i społecznych, język młodzieżowy staje się jeszcze bardziej zróżnicowany i ekspresyjny, łącząc polskie tradycje językowe z globalnymi trendami.

Proponowane w niniejszym artykule kandydatury na Młodzieżowe Słowo Roku 2025 pokazują, że język młodzieży to nie tylko słowa, ale też obraz ich życia, emocji i wyzwań. Dzięki takim inicjatywom jak konkurs organizowany przez PWN możemy lepiej rozumieć, jak młodzi ludzie komunikują się, tworzą swoją kulturę i budują tożsamość.

Z nadzieją patrzymy w przyszłość, wierząc, że język polski pozostanie żywy, twórczy i otwarty na nowe formy wyrazu, a konkurs Młodzieżowe Słowo Roku będzie nadal inspirującym i edukacyjnym wydarzeniem, które promuje świadome i kreatywne używanie języka wśród kolejnych pokoleń.