Przekład piosenek to nie lada wyzwanie – tłumacz musi zadbać nie tylko o przekazanie sensu, ale i odpowiednią formę utworu. Najwięcej tłumaczeń jednak wykonują fani, którym zależy na propagowaniu twórczości ulubionego artysty w swoim kraju. Po co nam tłumaczenia piosenek i kogo tłumaczy się najczęściej? Zapraszamy do przeczytania artykułu!
Ekipa WordFinderX (internetowe narzędzie do poszukiwania słów, pomocne w grach typu Scrabble, słownych puzzlach, krzyżówkach i innych łamigłówkach) postanowiła przeprowadzić badanie danych, zawartych w Lyrics Translate. To serwis, w którym użytkownicy zamieszczają opracowane przez siebie tłumaczenia piosenek w wybranym języku. Za każdy wrzucony przekład otrzymują punkty i plasują się na odpowiednim miejscu w rankingu, a odbiorcy mogą cieszyć się zrozumieniem ulubionych tekstów piosenek, z których tłumaczeniem nie zawsze radzą sobie inteligentne translatory.[1]
W tym artykule dowiesz się:
Kogo chcemy zrozumieć najbardziej?
Z opublikowanych w październiku 2023 r. statystyk wynika, że najczęściej tłumaczoną artystką czasów internetowych jest… Taylor Swift. To amerykańska gwiazda pop, która pisze piosenki od ukończenia 10. roku życia, a stała się znana niedługo później. Fakt nie bez znaczenia, gdyż na ilość fanowskich tłumaczeń utworów wpływają z pewnością moce przerobowe twórców. Taylor ma swoim koncie 375 tekstów, przetłumaczonych w Lyrics Translate 5253 razy, na 59 języków[2].
Drugie miejsce wśród najczęściej tłumaczonych artystów zajmuje południowokoreański zespół BTS z 255 piosenkami, tłumaczonymi 4029 razy na 64 języki. Warto zwrócić uwagę, że utwory unoszącego się na fali popularności k-popu boysbandu z pewnością nie są tak łatwe w tłumaczeniu, jak radiowe hity pisane po angielsku. Na 3. miejscu w tym rankingu plasuje się Lana Del Rey, na 4. i 5. zespoły The Beatles i Rammstein, z kolei miejsce 6. zajmuje… Anna German. Piosenkarka śpiewała utwory w języku polskim, rosyjskim, niemieckim, włoskim, hiszpańskim, angielskim i po łacinie, więc przekład jej twórczości rozpoczął się już w czasach przedinternetowych. Kolejne miejsca należą do innych „królowych piosenki”: Laury Pausini i Céline Dion.
Zależności między językami
Co ciekawe, w badaniach wyodrębniono również najczęściej występujące w tłumaczeniu pary językowe. Nie jest zaskoczeniem, że niemal każdy z języków największą korelację ma z angielskim. I tak: na angielski tłumaczy się 36,3% tekstów piosenek w hiszpańskim, 44,6% w arabskim czy 53,6% w japońskim (wyników dla języka polskiego nie ujęto na infografice). Na jakie języki natomiast najczęściej tłumaczy się angielski? Na turecki (11,6%), rosyjski (7,5%), hiszpański (7,2%), grecki (7,1%), francuski (6,9%) – w pozostałej puli znajdują się inne, najpewniej wszystkie języki świata. Z tej części badań można wysnuć ciekawe wnioski. Czy Turcy i Rosjanie są największymi melomanami? A może występuje tu zależność między liczbą ludności kraju a ilością samozwańczych tłumaczy?
Jeszcze jedna ciekawostka: koreańskie utwory najczęściej tłumaczy się na rosyjski (21,4%), w dalszej kolejności na angielski (19,7%). Czy k-pop cieszy się w Rosji tak dużą popularnością ze względu na bliskość geograficzną obydwu krajów, czy w grę wchodzą dodatkowe czynniki? To interesujący materiał do dalszych badań kulturoznawczych. Warte przeanalizowania są także infografiki z najczęściej tłumaczonymi muzykami, jak również najczęściej tłumaczonymi utworami w wielu krajach świata. W Polsce miejsca na podium zajmują odpowiednio Sylwia Grzeszczak i piosenka ludowa „Hej, sokoły”. Z kolei najczęściej tłumaczonym utworem wszechczasów (przynajmniej w serwisie Lyrics Translate) jest brazylijskie „Ai Se Eu Te Pego”. Tekst utworu przełożono z portugalskiego już 131 razy, m.in. Na język aafrikans, walijski i cztery dialekty macedońskiego.
Autentyczność trafia prosto w serce
Dlaczego ważne jest, by artyści tworzyli w swoich językach? Bo mogą wyrażać w nich uczucia w najbardziej autentyczny sposób, a to tak naprawdę przyciąga w sztuce, niezależnie od dziedziny. Wie o tym Stromae, piosenkarz pochodzenia belgijsko-rwandyjskiego, który od początku swojej kilkunastoletniej kariery śpiewa po francusku. Znamy go z klubowego hitu „Alors on dance”. Wielu go nuci, natomiast nie każdy wie, iż tekst jest wierszem melancholika. Stromae dba o to, by jego niezwykle wartościowe i aktualne utwory trafiały do jak największej ilości odbiorców. Tłumaczenie jego teledysków na polski, choć włącza się automatycznie na YouTubie[3], nie jest dziełem internetowego translatora. Piosenkarz cieszy się międzynarodową popularnością, a fani piszą mu w komentarzach: „Dla twoich piosenek uczę się francuskiego”.
Hit nie musi być po angielsku. W 2003 r. cała Europa śpiewała rumuńskie „Dragostea din tei”, w 2012 r. – „Gangnam Style”. W 2023 r. Akademia Filmowa przyznała nagrodę dla najlepszej piosenki hinduskiemu „Naatu Naatu”[4]. Otworzenie uszu na muzykę z różnych krajów powiela możliwości wyboru i poszerza horyzonty. A o czym śpiewają? Odpowiedź na to pytanie zawsze się znajdzie: czy to w Google Translate, czy w serwisie z tłumaczeniami utworów, czy też w naszym biurze tłumaczeń 123Tłumacz!
[1]https://wordfinderx.com/blog/most-translated-artist-song-map/
[2]Stan na 1.12.2023 r.
[3]https://www.youtube.com/watch?v=M7Z2tgJo8Hg
[4]https://123tlumacz.pl/realizm-jezykowy-w-filmie/