Ogłoszono wyniki plebiscytu na Słowo roku 2020 i Słowo Dekady. Przedstawiciele kapituły plebiscytu zaprezentowali wyniki tegorocznego konkursu podczas transmisji online, która odbyła się 5 stycznia 2021.
To już 10. edycja ogólnopolskiego plebiscytu „Słowo Roku”. Konkurs na najważniejsze słowo ostatnich 12 miesięcy organizowany jest przez Instytut Języka Polskiego UW i Fundację Języka Polskiego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty Dodaj do Ulubionych”.
W przypadku roku 2020 zakończył się nie tylko rok, ale także dekada. Dlatego w tym roku, oprócz wyboru słowa roku, wybrane zostało także słowo całej dekady. Słowa te są wybierane ze względu na wydarzenia w Polsce (nie bierze się pod uwagę wydarzeń światowych, chyba, że mają one wpływ na wydarzenia w Polsce). Różne grupy społeczne wskazują różne słowa, które najlepiej oddają mijający rok. Prześledźmy zatem, kto głosował za jakim słowem, zarówno w przypadku słowa roku jak i słowa dekady.
W tym artykule dowiesz się:
Słowo roku 2020 według kapituły językoznawców
Kapituła językoznawców na Słowo Roku 2020 wybrała “koronawirus”. Faktycznie, ów wirus wywrócił życie na całym świecie do góry nogami, dlatego nie ma się co dziwić, że językoznawcy wybrali właśnie to słowo.
Drugie miejsce zajęło słowo “kobiety”. Słowo to odnosi się do licznych protestów kobiet, jakie miały miejsce od października roku 2020. Kobiety wyszły na ulice po orzeczeniu w sprawie aborcji, a na czele protestów stanęła organizacja Strajku Kobiet. W trakcie protestów mieliśmy okazję usłyszeć wiele haseł, nawiązujących do praw kobiet, potępiających patriarchat, oraz wzywających kobiety do siostrzanej solidarności. Były to jedne z najliczniejszych protestów w Polsce w ciągu ostatnich lat.
Trzecie miejsce wedle kapituły językoznawców zajęło słowo “pandemia”. Jest to kolejne nawiązanie do wirusa COVID-19. Pandemia od epidemii odróżnia się tym, że dotyczy całego świata i właśnie to zdarzenie miało miejsce w roku 2020.
Internauci i Słowo Roku 2020
Oprócz kapituły językoznawców również internauci głosują na słowo dopiero co zakończonego roku. W przypadku internautów wybór pierwszego i drugiego miejsca na słowo roku był taki sam, jak w przypadku językoznawców. Jednak na trzecim miejscu znalazło się słowo “apostazja”.
“Apostazja” również nawiązuje do Strajku Kobiet, a mianowicie do jego antyklerykalnego wydźwięku. W trakcie protestów oprócz decyzji rządu kobiety krytykowały także kler i jego uwikłanie w kwestie polityczne. W związku z tym pod koniec 2020 roku powstała akcja o nazwie “W święta wystąpię z Kościoła”. Skutkiem akcji była (i nadal jest) rosnąca liczba apostazji, zwłaszcza wśród młodych osób żyjących na co dzień w dużych ośrodkach miejskich.
Internauci licznie głosowali także na takie słowa jak: “strajk”, “kwarantanna”, “zdalny”, “protest”, “maseczka”, “szczepionka”, “obostrzenie”, “izolacja”, “miękiszon”, “wybory”, “tarcza kryzysowa”, “test”, “wypłaszczanie”, “bezobjawowy” oraz “prezydent”. Spora część tych słów odnosi się do pandemii oraz do Strajku Kobiet. Niektóre słowa nawiązują także do wyborów prezydenckich, które miały miejsce w pierwszej połowie 2020 roku, a były wyjątkowo skomplikowane z powodu wirusa COVID-19.
Natomiast na szczególną uwagę zasługuje słowo “miękiszon”, które zostało użyte przez Zbigniewa Ziobrę. Minister sprawiedliwości użył tego słowa w wypowiedzi kierowanej do Mateusza Morawieckiego (później padły słowa tłumaczące, że chodziło o opozycję). Trudno stwierdzić, co Zbigniew Ziobro miał na myśli, jednak najpopularniejsza interpretacja to: “ktoś, kto nie negocjuje twardo”. Słowo “miękiszon” zrobiło karierę w internecie i zyskało swoją własną serię popularnych, internetowych memów.
Słowo Dekady 2010-2020
Wybrane zarówno przez internautów, jak i przez kapitułę językoznawców słowa dekady są jeszcze bardziej związane z polityką, niż Słowa Roku 2020.
Na pierwszym miejscu znalazło się “500+”. Jest to bezpośrednie nawiązanie do programu pomocy społecznej, wprowadzonego i realizowanego przez rządzącą w Polsce partię PiS. Pełna nazwa programu to “Rodzina 500+”, program rządowy obowiązuje do roku 2016, w dużym uproszczeniu polega on na udzieleniu polskim rodzinom świadczenia, w wysokości 500 zł na każde dziecko w rodzinie.
Drugim słowem dekady jest akronim “LGBT”. Akronim ten w rozwinięciu oznacza: lesbijki, geje, biseksualiści, transseksualni. Popularność akronimu wynika ze sporów społeczno-politycznych w związku z mniejszościami seksualnymi. Mniejszości te były potępiane w trakcie każdej, na przestrzeni dekady, kampanii politycznej partii PiS, stając się tym samym kością niezgody między Polakami. W Polsce mniejszości seksualne nie mają żadnych praw, które mogły by je zrównać z heteroseksualistami. Kontrowersyjne są związki partnerskie, które mogłyby zawierać pary zarówno jednopłciowe, jak i heteroseksualne. Polacy są podzieleni w kwestii decyzji, czy powinniśmy mieć otwartość na tego typu związki.
Trzecie miejsce zajęło słowo “konstytucja”. Obecnie w Polsce słowo to jest bardzo mocno nacechowane politycznie. Odchodząca od władzy partia PO założyła Komitet Obrony Demokracji (w skrócie K.O.D.), którego hasłem było właśnie słowo “konstytucja”, zapisywane jako KonsTYtucJA. Opozycja od czasu objęcia władzy przez PiS często powołuje się na konstytucję, dowodząc w jaki sposób partia rządząca narusza postanowienia konstytucji. Słowo to było często używane w trakcie sporów o niezawisłość sądów, a także pojawiało się w trakcie Strajku Kobiet.
Co przyniesie kolejny rok?
Obecnie w mediach najbardziej gorącym tematem jest “szczepionka” i bardzo możliwe, że to ona stanie się nowym słowem roku 2021. Aby się o tym przekonać musimy poczekać do końca roku. Obecnie sytuacja polityczna w Polsce jest równie napięta, jak przez ostatnie dziesięć lat. W związku z tym bardzo możliwe, że słowo kolejnego roku (jak i kolejnej dekady) również będzie nacechowane politycznie.
W 2020 r. w skład Kapituły plebiscytu wchodzili: prof. Jerzy Bartmiński (UMCS, Lublin), prof. Jerzy Bralczyk (UW), dr hab. Katarzyna Kłosińska (UW), prof. Ewa Kołodziejek (Uniwersytet Szczeciński), prof. Marek Łaziński (UW), prof. Andrzej Markowski (UW), prof. Jan Miodek (UWr), prof. Renata Przybylska (UJ) oraz prof. Halina Zgółkowa (UAM).
Katalog słów do wyboru powstaje na podstawie kluczowych wyrazów z polskich dzienników, które są monitorowane w ramach projektów Słowa dnia i Słowa na czasie.