Język retoromański narodził się i wciąż pozostaje w użyciu na terenie szwajcarskiego kantonu Graubünden położonego w Alpach. Obszar ten jest zamieszkiwany przez jedyne 187.000 ludzi, jednak znajduje się tam 150 dolin, tworzących najdłuższy obszar dolinny w kraju. Język retoromański jest używany przez jedyne 0,5% populacji Szwajcarii a jego zasięg jest praktycznie ograniczony do obszaru Gryzonii (Graubünden – szwajcarski kanton w Alpach, na pograniczu Włoch, Austrii i Liechtensteinu). Przy 8-milonowej populacji Szwajcarii, tylko 35.000 używa retoromańskiego jako pierwszego języka, a 60.000 deklaruje, że używa go regularnie.
Według spisu ludności z 2000 roku, retoromański znajduję się na 10 miejscu najczęściej używanych języków w Konfederacji Szwajcarskiej. Na najwyższych miejscach uplasowały się języki: niemiecki, francuski i włoski; kolejnymi zostały: turecki, serbsko-chorwacki, albański, portugalski i angielski.
W tym artykule dowiesz się:
Na ratunek retoromańskiemu
Jako, że oczywistym faktem było założenie, że język retoromański napotka wiele nieuniknionych trudności i jego istnienie będzie zagrożone, w 1919 roku została założona Liga Retoromańska. Dzięki temu w roku 1938, Szwajcaria uznała retoromański za jeden z języków urzędowych, razem z francuskim, niemieckim i włoskim. Co więcej, Konfederacja Szwajcarska płaci Lidze Retoromańskiej ok. 3 milionów euro aby ,,utrzymać język przy życiu”. Prawie połowa z tych pieniędzy zostaje przeznaczona na tłumaczenie podręczników szkolnych na 5 dialektów retoromańskiego.Zajęcia w kantonie Graubünden są prowadzone zarówno w retoromańskim, jak i niemieckim
Następnie w roku 1982 wszyscy byli świadkami utworzenia tzw. Rumantsch Grischun. Była to standaryzacja języka stworzona poprzez połączenie 5 odrębnych dialektów w jeden język i utworzenie stałych reguł gramatycznych. Cały projekt miał na celu wzmocnienie użytkowania języka, jednakowoż nie został dobrze przyjęty przez dotychczasowych użytkowników, został wręcz odrzucony przez większość. Innym, bardziej skutecznym rozwiązaniem, mającym na celu zachowanie języka retoromańskiego w użyciu było ciągłe użytkowanie go, wraz z niemieckim, w szkołach na terenie Graubünden.Z pewnością nie pomaga też fakt, że nie istnieje żadna partia polityczna oficjalnie wspierająca sprawę języka retoromańskiego. Niestety, nawet dyrektor Departamentu Ekonomii i Turystyki kantonu Graubünden nie wykazuje zainteresowania tą kwestią, stwierdzając, że jakiekolwiek promowanie i umacnianie pozycji języka retoromańskiego jest stratą pieniędzy i czasu.
Jeżeli jesteś zainteresowany tym tematem, dostęp do dalszych informacji możesz uzyskać na stronie internetowej Ligi Retoromańskiej, która jest przetłumaczona na angielski, tak jak i inne języki.
Języki w Szwajcarii
Przy czterech językach urzędowych, każda firma, która chce się rozwijać i umacniać swoją pozycję na rynku, musi swobodnie komunikować się w co najmniej trzech z głównych języków, zazwyczaj są to: włoski, francuski i niemiecki. Ta nietypowa sytuacja sprawia, że tłumaczenia są na porządku dziennym. Niemiecki i francuski są używane w większości kantonów, natomiast włoski jest uważany za język mniejszości, używany tylko we włoskiej części kantonu Graubünden i kantonie Ticino.Prawdą jest, że większość ludności Szwajcarii nie ma problemów w rozumieniu przynajmniej jednego z czterech urzędowych języków, jednak w przypadku pisemnej dokumentacji, takiej jak: strony internetowe, katalogi, kontrakty, instrukcje obsługi, itp., tłumaczenia są koniecznością. Zwłaszcza kiedy językiem docelowym lub źródłowym jest włoski. Należy również pamiętać, że język włoski mówiony i pisany, użytkowany w szwajcarskich kantonach, znacznie różni się od języka mówionego i pisanego w samych Włoszech.