W tym artykule dowiesz się:
Charakterystyka przekładów technicznych
Tłumaczenia techniczne są to przekłady tekstów technicznych, takich jak np. instrukcji, prac naukowych itp., czyli tekstów z dużą ilością terminologii specjalistycznej, zwykle ze ściśle określonej dziedziny naukowej. Ten rodzaj tłumaczenia jest więc związany z pewnym typem tekstów. Wykonywane jest przez tłumacza technicznego lub grupę takich tłumaczy oraz weryfikatora. Zazwyczaj ma formę pisemną, ale zdarzają się również tłumaczenia ustne, zwłaszcza podczas konferencji naukowych czy sympozjów międzynarodowych. Celem takich przekładów jest rozwój nauki, określonej branży, wymiana informacji technicznych, czyli po prostu osiągnięcie korzyści w działalności gospodarczej.Do tłumaczenia tekstów technicznych nie wystarczy zatrudnienie tłumacza. Zwykle musi to być nie tylko lingwista, ale również specjalista ze ściśle określonej dziedziny. Musi biegle posługiwać się fachową terminologią zarówno w swoim języku ojczystym, jak i w języku na który bądź z którego dokonuje przekładu. Dlatego często takim tekstem zajmuje się grupa tłumaczy, a ostatecznie nad całością czuwa weryfikator. Weryfikator nie zajmuje się tłumaczeniem, a jedynie sprawdza całość pod kątem poprawności merytorycznej. Często takim weryfikatorem jest specjalista z danej dziedziny naukowej. W razie konieczności kontaktuje się on z klientem i z nim dodatkowo omawia terminologię, tak aby wszystko było odpowiednio przetłumaczone. Jest to szczególnie praktykowane w przypadkach posługiwania się tzw. terminologią firmową, czyli językiem specyficznym dla danej firmy. Często tworzą one swój metajęzyk, niedostępny dla osób spoza przedsiębiorstwa.
W przekładzie tekstów technicznych nadrzędną rolę stanowi funkcja informatywna. Pozostałe – typu komunikacyjna, emocjonalna czy impresywna – nie są brane pod uwagę. Dlatego taki tekst zwykle spełnia kilka warunków:
- składa się ze zdań oznajmujących,
- zdania są pojedyncze lub złożone jednokrotnie,
- jest spójny logicznie,
- nie zawiera słów nacechowanych emocjonalnie,
- nie stosuje figur stylistycznych.
Język włoski w tłumaczeniach technicznych
Tłumaczenie techniczne, aby można je było nazwać wykonanym profesjonalnie, musi być zgodne z wyżej wymienionymi zasadami. Ale jak opisać coś w sposób nienacechowany emocjonalnie w języku, który jest jednym z najbardziej emocjonalnych na całym świecie. Włosi słyną ze swojego donośnego tonu głosu oraz gestykulacji, która jednak w przekładzie technicznym, niezależnie czy pisemnym czy ustnym, musi zostać zastąpiona specjalistycznym słownictwem. I na poziomie jednostek translatoryjnych, którymi są poszczególne wyrazy, na tłumacza czeka pułapka. W języku włoskim rzeczowniki posiadają tylko dwa rodzaje: męski i żeński, w odróżnieniu od naszej mowy ojczystej, w której znajdziemy jeszcze nijaki. Oczywiście niektóre słowa posiadają ten sam rodzaj w obu językach (pol. technika (r.ż.), wł. tecnica (r. ż)), jednak często nie pokrywają się one, jak np. w słowach pol. wynalazek (r.m.), wł. invenzione (r.ż.), pol. dom (r.m.), wł. la casa (r.ż.) lub też pl. przemysł (r.m.), wł. industria (r.ż.), pol. dynamo (r. n.) wł. la dynamo(r. ż).Kolejnym problemem dla tłumaczy może być rodzajnik, który w języku włoskim występuje aż w trzech formach określony (determinativo), nieokreślony (indeterminativo) i cząstkowy (partivo). Zazwyczaj nie tłumaczy się tej części mowy, jednak w przypadku tłumaczeń technicznych pominięcie nawet najmniejszych jednostek może prowadzić do nieporozumień i niejasności. Dlatego też w zależności od kontekstu rodzajnik określony (dla rodzaju męskiego w l. poj. il, lo, l’ oraz w l.mn. il, gli, a dla rodzaju żeńskiego w l. poj. la, l’ oraz w l. mn. le) tłumaczy się jako polski zaimek ten, ta; rodzajnik nieokreślony (dla rodzaju męskiego w l. poj. un, uno, w l. mn. dei, degli, a dla rodzaju żeńskiego w l. poj. una, un’ a w l.mn. delle) oddaje się za pomocą polskiego określenia pewien, pewna, jakiś; natomiast ostatni typ, czyli rodzajnik cząstkowy (dla rodzaju męskiego w l. poj. del, dello, delll’a w .l mn. dei, degli, dla rodzaju żeńskiego dla l. poj. della, dell’ a dla l. mn. delle) oddaje się pomocą polskich słów takich jak: trochę, kilka, niektórzy.
Tak, jak w innych językach romańskich, w przeciwieństwie do języka polskiego czy łaciny, w odmianie przez przypadki (deklinacji) nie występuje temat i końcówka fleksyjna. Natomiast deklinacja danego słowa następuje poprzez postawienie przed nim odpowiedniego przyimka z połączeniem lub bez połączenia z rodzajnikiem określonym lub nieokreślonym. Dla osób nie znających perfekcyjnie języka włoskiego z pewnością może być to spory problem. Dodatkowo sprawę komplikuje fakt, iż w języku włoskim, znajduje się aż 8 czasów trybu oznajmującego (indicativo). Wśród nich: czas teraźniejszy (wł. Presente), konstrukcja stare + gerundio, czas przeszły niedokonany (wł. Imperfetto), czas przeszły dokonany bliski (wł. Passato prossimo), czas zaprzeszły bliski (wł. Trapassato prossimo), czas przeszły dokonany odległy (wł. Passato remoto), czas zaprzeszły odległy (wł. Trapassato remoto), czas przyszły prosty (wł. Futuro semplice), oraz czas przyszły uprzedni (wł. Futuro anteriore). Każda z wyżej wymienionych cech języka włoskiego jest dodatkową trudnością dla tłumaczy specjalizujących się w przekładach w tym języku, również tych dotyczących tekstów technicznych.
Tłumaczenie techniczne to nie tylko tekst
W obręb przekładów technicznych wchodzą również grafiki, rysunki, tablice czy też wykresy. Teksty specjalistyczne zazwyczaj naszpikowane są przeróżnymi opracowaniami graficznymi, które mają ułatwić zrozumienie tekstu i lepiej go zobrazować. Każdy taki rysunek posiada opis nie tylko informujący, czego dotyczy, ale również sama grafika zawiera w sobie mnóstwo szczegółowych opisów. Każdy taki opis, a nawet pojedyncze słowo musi zostać przetłumaczone, a w związku z tym każda grafika w tekście musi być na nowo opracowana. Często łączy się więc to dodatkowo z pracą grafika.Tłumaczenia techniczne obejmują m.in.: teksty techniczne, przemysłowe, produkcji, materiałoznawstwa, procesów technologicznych, tłumaczenia instrukcji obsługi urządzeń, opisy patentów, procesów kontroli produkcji, dokumenty techniczno-prawne, dokumentację inwestycyjną, konstrukcyjną, fabryczną, badawczo-rozwojową. Z usług tłumacza technicznego korzystają więc głównie takie branże jak: prawo, budownictwo, informatyka, telekomunikacja, medycyna, farmacja, automatyka, mechanika, energetyka, motoryzacja, rolnictwo czy chemia.